In het kort
- Gedragsfinanciering onderzoekt hoe psychologische factoren invloed hebben op financiële beslissingen, vaak leidend tot irrationeel gedrag.
- Emoties zoals angst, hebzucht, en frustratie spelen een cruciale rol bij het nemen van impulsieve beleggingsbeslissingen.
- Angst kan beleggers ertoe aanzetten om te vroeg te verkopen bij koersdalingen, wat vaak resulteert in onnodige verliezen.
- Hebzucht en frustratie kunnen leiden tot overmoed en het nemen van onnodige risico’s, wat negatieve gevolgen kan hebben voor de portefeuille.
The investor's chief problem — and even his worst enemy — is likely to be himself.
Benjamin Graham
In theorie lijkt investeren heel simpel; Koop aandelen wanneer deze laag staan en verkoop deze weer wanneer ze hoog staan. Deze basisregel van investeren zou logisch moeten zijn, maar in de praktijk blijkt dat veel mensen zich juist andersom gedragen. De sleutel tot het begrijpen van dit paradoxale gedrag is Behavioural Finance, ofwel gedragsfinanciering. Maar wat is gedragsfinanciering en hoe zorgt het er voor dat we deze irrationele beslissingen maken?
Gedragsfinanciering
Gedragsfinanciering is een tak van financiën die zich richt op de invloed van psychologische factoren en menselijk gedrag op financiële beslissingen en markten. Het verschilt van de traditionele financiële theorie, die ervan uitgaat dat mensen rationele beslissingen nemen, omdat het erkent dat emotionele en cognitieve biases (denkfouten) vaak leiden tot irrationele financiële keuzes. In deze blog zal de rol van emotie worden besproken, een apart blog zal focusen op de cognitivie biases die voorkomen bij het investeren.
De rol van emotie
Laten we eerste kijken naar de rol van emotie bij het beleggen. Emoties beïnvloeden nou eenmaal ons gedrag, niet alleen in de beleggingswereld maar ook in ons hedendaagse leven, als je bijvoorbeeld boos bent kan dit leiden tot impulsieve acties, zoals het uiten van onbedoelde kwetsende opmerkingen of zelfs agressief gedrag. In de context van beleggen kunnen emoties leiden tot vergelijkbare irrationele beslissingen. Een aantal voorbeelden hiervan zijn:
Angst
Stel je voor je hebt net een aandeel gekocht voor 1000 euro van je hard verdiende salaris. Echter, slechts enkele weken na deze investering, zie je de waarde van dat aandeel plotseling met 20% dalen tot €800. Angst kan op zo’n moment snel de overhand krijgen, en de drang om in paniek te verkopen wordt sterker. Het idee om verdere verliezen te voorkomen lijkt dan het meest verstandig. Zelfs als je oorspronkelijke investeringsdoelstellingen gericht waren op de lange termijn, kan angst je overweldigen.
Maar stel je nu voor dat dit aandeel, na enkele weken of maanden, weer herrijst en terugkeert naar zijn oorspronkelijke niveau, of misschien zelfs hoger. En dan besluit je om het opnieuw te kopen. Dit betekent dat je oorspronkelijk dat aandeel hebt aangeschaft voor €1,000, vervolgens hebt verkocht voor €800 (een verlies van €200), en nu bereid bent om het weer te kopen voor €1,000 of meer. Wat hier opmerkelijk is, is dat als je niets had gedaan bij de initiële daling, je nu geen verlies zou hebben geleden, of zelfs winst zou hebben gemaakt, in tegenstelling tot het verlies van €200 of meer. Uiteindelijk kunnen deze impulsieve beslissingen, geleid door angst, leiden tot aanzienlijke verliezen, omdat je niet in staat was om de schommelingen in de markt te doorstaan.
Hebzucht
Waar angst snel de overhand kan nemen als het minder goed gaat met aandelen, kan hebzucht juist de overhand nemen als het wel goed gaat. Stel je nu voor dat je een reeks succesvolle investeringen hebt gedaan en aanzienlijke winsten hebt behaald. Hebzucht kan om de hoek komen kijken wanneer je begint te geloven dat je een onfeilbare strategie hebt ontdekt. Als gevolg daarvan ga je meer risico’s nemen, je portefeuille overbeladen met dezelfde investeringen, en uiteindelijk kunnen de marktomstandigheden veranderen. Dit ongeremde vertrouwen en de hebzucht naar meer winst kunnen leiden tot aanzienlijke verliezen wanneer de markt uiteindelijk tegen je keert.
Frustratie
Niet alleen hebzucht kan leiden tot het maken van meer risicovolle beslissingen, ook frustratie kan hier een grote rol in spelen. Dit is een fenomeen dat vaak met gokken te zien is, iemand die al een aantal rondes achterelkaar verloren heeft en uit wanhoop om alles terug te winnen een nog groter bedrag inzet en dus een nog groter risico neemt. Maar dit kan net zo goed bij beleggen gebeuren. Stel je voor dat al je investeringen in de min staan en de frustratie van deze situatie je aanzet tot het nemen van meer risico door te investeren in volatielere aandelen. Dit illustreert hoe frustratie, of het nu bij gokken of beleggen is, kan leiden tot het nemen van irrationele en riskante beslissingen in een poging verliezen goed te maken of snel winst te behalen.
Conclusie
Het is duidelijk dat emoties een aanzienlijke invloed kunnen hebben op ons vermogen om rationeel te beleggen. Ze kunnen vaak leiden tot overhaastige beslissingen die niet goed uitgedacht zijn. Echter, wat interessant is, is dat emoties niet los staan van ons denkproces. In feite overlappen emoties vaak met cognitieve biases, ook wel denkfouten genoemd, die onze manier van denken en besluitvorming beïnvloeden. Dit zal besproken worden in een aparte blog: Psychologie achter het beleggen: Cognitive Biases, hier zullen ook een aantal tips staan om emotie en deze cognitieve denkfouten tegen te gaan.
